مثل بسیاری دیگر از فرایندها و خدمت‌هایی که به‌تازگی ورژنِ در منزل‌شان هم آمده، مدتی است شاهد تب انجام تلفیق دارویی در منزل هستیم. اما آیا واقعا این کار شدنی است؟
برای پاسخ به این سوال باید ابتدا عمیقا بفهمیم که هدف از انجام فرایند تلفیق دارویی چیست.
تلفیق دارویی
28 مقاله
28
خدماتی که اعضای کادر درمان ارائه می‌کنند – در کنار دعای خیر بیماران – لازم است آورده مالی هم برای‌شان داشته باشد. اما برای هر خدمتی که در مراکز درمانی ارائه می‌شود باید چقدر از بیمار پول گرفت؟ در این خصوص، هیئت دولت هر ساله با پیشنهاد وزارت بهداشت، لیستی از تمام خدمات درمانی را در مصوبه‌ای اعلام می‌کند که معمولا به نام کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت شناخته می‌شود.
نکات متعددی در زمینه رعایت اخلاق در فرایند تلفیق دارویی وجود دارد. با اینکه به‌نظر می‌رسد که ابعاد مختلف این بحث، به شکل تخصصی هنوز جایی مطرح نشده، فعلا اینجا به ذکر چهار نکته اخلاقی بسنده می‌کنیم. قطعا موارد دیگری هم وجود دارد که شاید در چارچوبی دیگر و در فضایی دیگر آن‌ها را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
با کمی ساده‌سازی می‌توان گفت هنگامی که میزان فعالیت تحریکی ناشی از گلوتامات بر میزان فعالیت مهاری ناشی از گاما آمینوبوتیریک اسید (گابا) غلبه کند تشنج رخ می‌دهد. این دو نوروترنسمیتر، هر کدام با مکانیسم‌های مختلف موجب این تحریک یا مهار می‌شوند و در حالت عادی تعادلی بین نیروهای گلوتامینرژیک و گابائرژیک وجود دارد.
هر زمان یک محرک – به هر روشی – کاری کند که قدرت تحریکی گلوتامات به میزان ناچیزی بیشتر از قدرت مهاری گابا شود، فرد را در آستانه تشنج قرار داده است. در واقع آستانه تشنج، حداقل قدرت یک محرک برای بروز تشنج است.
داروها به چند حالت می‌توانند موجب تداخل شوند: دارو-دارو، دارو-غذا، دارو-نتیجه آزمایشگاهی، و دارو-شرایط خاص. در تلفیق دارویی، آنچه بیش از سایر تداخلات برای ما مهم است، تداخلات دارو-دارو است. اکثر افرادی که عبارت تداخل دارویی را به کار می‌برند، منظورشان همین تداخل دارو-دارو است.
طبق استاندارد تعریف‌شده برای خدمت تلفیق دارویی، از میان انواع تداخل های دارویی (رده‌های A/B/D/X) رده‌های D و X از بقیه مهمترند و باید در قسمت یافته‌های فرم تلفیق دارویی به پزشک گزارش شوند.
حدود چهارصد میلیون نفر در جهان با کمبود آنزیم G6PD زندگی می‌کنند. این آنزیم در گلبول‌های قرمز وجود دارد و در تعیین طول مدت زایش تا نابودی گلبول قرمز موثر است. با این حال، میزان کمبود این آنزیم در همه یکسان نیست. طیفی را شامل می‌شود از کمبود ناچیز – که خطر خاصی ندارد – تا کمبود شدید این آنزیم که به آن فاویسم می‌گویند.
اگر مسئول فنی داروخانه بیمارستان هستید، یا حتی اگر بدون گذاشتن پروانه مسئولیت فنی، فقط می‌خواهید تلفیق دارویی را در بیمارستان انجام دهید، گذرتان – بارها – به سایت آموزش مداوم پزشکی کشور خواهد افتاد.
می‌دانید که یکی از شروط انجام تلفیق دارویی، کامل و به‌روز بودن امتیاز بازآموزی است. بگذارید از چند زاویه این موضوع را بررسی کنیم.
قسمت توضیحات، یکی از ستون‌های فرم تلفیق دارویی است (اینجا واژه‌ی ستون را همان‌طور در نظر بگیرید که معمولا نوعروسان همسرشان را خطاب می‌کنند).
وجود اطلاعات مفید در این ستون می‌تواند سرنخ‌هایی به پزشک معالج بدهد که در تجویز داروها توسط او مورد استفاده و استناد قرار بگیرد.
اگر دارید در بیمارستان فرایند تلفیق دارویی را انجام می‌دهید یا قصد ارائه این خدمت را دارید، لازم است با پرونده بیمار دوست باشید. یعنی بتوانید با زحمت کمی، عمده‌ی اطلاعاتی را که از آن می‌خواهید به دست بیاورید. با این هدف، بیایید مختصری درباره برگه های پرونده بیمار در بیمارستان – مخصوصا آن برگه‌هایی که در تلفیق دارویی مهمترند – صحبت کنیم.
به گواه تاریخ، هر پدیده یا فرایند نوظهوری با مخالفانی همراه بوده‌است. این موضوع حتی در مورد تلفیق دارویی در بیمارستان‌ها هم صدق می‌کند. شاید تلخ به‌نظر برسد ولی گاه حس می‌کنید تلفیق دارویی را در میانه میدان گذاشته‌اند و هر گروه از هر طرف – قربة الی الله – سنگی به سویش پرتاب می‌کند. اما معمولا علت این مخالفت‌ها چند تصور اشتباه است که اینجا به آن‌ها اشاره‌ای کوتاه می‌کنیم.
حتی اگر در بیمارستانی بزرگ، شناخته‌شده و پرزرق‌وبرق نباشید، هنگام انجام فرایند تلفیق دارویی ممکن است به بیماری بربخورید که جز صحبت با زبان انگلیسی راهی برای مکالمه با او ندارید. پس بد نیست اگر برای مصاحبه با بیمار خارجی، واژگان انگلیسی تلفیق دارویی را – که قطعا بلدید – یک بار دیگر مرور کنید.
اشکال مختلف تلفیق دارویی (تلفیق دارویی پذیرش، تلفیق دارویی انتقال و تلفیق دارویی ترخیص) همگی با هدف کمک به فرایند دارودهی به بیمار شکل گرفته‌اند. اما از دید بیمار، احتمالا «تلفیق دارویی ترخیص» اهمیت بیشتری دارد؛ چون بیمار روش استفاده از داروهای منزل را فرا می‌گیرد، تکلیف داروهای مصرفی قبلی و داروهای جدیدش مشخص می‌شود و در نهایت هر سوالی در مورد داروهایش داشته باشد از داروساز می‌پرسد.
طبیعتا می‌توانید برای مصاحبه با بیمار، بدون معرفی و خوش‌وبش اولیه، یک‌دفعه وارد اتاق بیمار شوید، سوالات بله خیر خود را با سرعت بالا و رگباری از بیمار بپرسید و بدون اینکه او را نگاه کنید، جواب‌هایش را روی برگه یادداشت کنید و بروید به‌سراغ بیمار بعدی. اما خودمانیم؛ این کمی شبیه بازجویی نیست؟
بیمار در آخرین لحظات ترخیص باید از اینکه قرار است چه داروهایی را به چه شکلی مصرف کند آگاه باشد؛ همین طور اینکه کدام داروهای قبلی را ادامه دهد، کدام را متوقف کند، کدام را با دوز دیگری مصرف کند، روش استفاده از داروهای خاص مانند استفاده از اسپری یا نحوه تزریق آمپول زیرجلدی را دریافت کرده باشد و بی هیچ سردرگمی در مورد داروها به منزل برود.
تا اوایل سال 1404 دو کتاب درباره تلفیق دارویی در ایران چاپ شده‌است که به ترتیب زمان چاپ عبارتند از:
1- تلفیق دارویی به همراه 1+ 20 مثال کاربردی بالینی (زیر نظر دکتر خیرالله غلامی)، نشر پ، تابستان 1400
2- تلفیق دارویی کاربردی همراه دستورالعمل و نمونه‌های عملی (زیر نظر دکتر منصور رستگارپناه)، نشر اطمینان با سفارش بیماستان نیکان، 1402