درباره کمیته مصرف منطقی آنتی بیوتیک ها
کمیته‌هایی در سطح کشور و در وزارت بهداشت، تحت عنوان کمیته تجویز و مصرف منطقی داروها وجود دارد. ممکن است آن را با عنوان RUD هم شنیده باشید (Rational Use of Drugs). در این کمیته‌ها معمولا سیاست‌گذاری‌های کلی در زمینه مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها تصویب و به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ می‌شود. البته ما در این مطلب نمیخواهیم در مورد این نوع کمیته‌های کشوری صحبت کنیم.
در مرحله بعد، کمیته‌هایی هم در سطح استانی و دانشگاهی با همین عنوان (یعنی کمیته تجویز و مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها) برگزار می‌شود که سطح فعالیت مراکز درمانی تحت نظر را از نظر مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها بررسی می‌کنند. در این نوشته به این نوع کمیته‌ها هم کاری نداریم.
موضوعی که می‌خواهیم در این نوشته به آن بپردازیم، کمیته‌هایی در بیمارستان‌ها است که معمولا به شکل ماهانه (و گاه کمی دیرتر) برگزار می‌شود. آنچه به آن «کمیته مصرف منطقی آنتی‌بیوتیک‌ها» می‌گویند. این کمیته را البته گاهی «کمیته آنتی‌بیوتیک استواردشیپ» یا به‌شکل خلاصه‌تر، «کمیته استواردشیپ» می‌نامند.
استواردشیپ (Stewardship) در لغت یعنی نظارت. پس Antibiotic Stewardship یعنی نظارت بر آنتی‌بیوتیک‌ها.
این کمیته ممکن است با کمیته کنترل عفونت، هم‌زمان برگزار شود یا در شرایط خاصی با هم ادغام شوند.
ترکیب اعضای کمیته در بیمارستان
- داروساز بیمارستانی
- رییس بیمارستان
- مدیر بیمارستان
- مترون
- پزشک متخصص عفونی
- مسئول و/یا کارشناس آزمایشگاه بیمارستان
- مسئول واحد بهبود کیفیت
- سوپروایزر کنترل عفونت
این لیست لزوما همه جا ثابت نیست؛ در بعضی بیمارستان‌ها شاید این کمیته با تعداد اعضای کمتری تشکیل شود یا ممکن است به تشخیص دبیر جلسه، هر شخص دیگری نیز به عنوان عضو ثابت یا مدعو به کمیته اضافه شود.
دستور جلسه کمیته استواردشیپ
- بررسی اجرا یا عدم اجرای مصوبات کمیته استواردشیپ قبلی (در صورت داشتن مصوبه)
- گزارش آمار مصرف آنتی‌بیوتیک‌های پرهزینه و مقایسه آن با ماه یا دوره قبل
- بررسی منطقی بودن تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها با واکاوی یک یا چند پرونده بیمار بستری یا نسخه‌های تجویزی بیماران سرپایی
- گزارش آمار مقاومت میکروبی در بخش‌های مختلف بیمارستان به شکل یک یا چند نمودار، به تفکیک بخش، جرم جداشده و حساس یا مقاوم بودن آنان
- مباحث آموزشی (مانند آموزش در مورد یک باکتری خاص بیمارستانی)
- تدوین و ابلاغ دستورالعمل‌های مرتبط با منطقی کردن مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به بخش‌های بیمارستان (مانند ابلاغ «برگه‌های استواردشیپ» به بخش‌ها، در صورت نیاز به ادامه برخی آنتی‌بیوتیک‌ها)
- تصویب موارد کاهش‌دهنده مقاومت میکروبی یا عفونت‌های بیمارستانی؛ مانند تصویب شستشو (واشینگ) یک بخش یا افزایش تعداد نمونه‌برداری از بخش‌ها.
با این حال، ممکن است موارد دیگری نیز با تشخیص اعضای کمیته به عنوان دستور جلسه تعیین شود.
ترتیبی که «داروساز بیمارستانی» برای خواندن مطالب سری «کمیته‌های دارویی بیمارستان» به شما پیشنهاد می‌دهد:
① هر کدام از این افراد در بیمارستان چه کار می‌کنند؟
② چند توصیه برای بهبود کیفیت برگزاری کمیته های بیمارستان
③ معرفی کمیته دارو و درمان بیمارستان