مصاحبه با بیمار در تلفیق دارویی | چند نکته کاربردی

طبیعتا می‌توانید برای مصاحبه با بیمار، بدون معرفی و خوش‌وبش اولیه، یک‌دفعه وارد اتاق بیمار شوید، سوالات بله خیر خود را با سرعت بالا و رگباری از بیمار بپرسید و بدون اینکه او را نگاه کنید، جواب‌هایش را روی برگه یادداشت کنید و بروید به‌سراغ بیمار بعدی. اما خودمانیم؛ این کمی شبیه بازجویی نیست؟

ما در داروساز بیمارستانی می‌کوشیم که هنگام صحبت با بیمار یا همراه او هدفمان فقط از سر باز کردن وظیفه‌ی مصاحبه با بیمار نباشد؛ بلکه احساس خوبی هم در او به‌وجود بیاوریم. چه این مصاحبه هنگام تلفیق دارویی پذیرش و در زمان گرفتن بهترین شرح حال دارویی ممکن (BPMH) باشد و چه در زمان تلفیق ترخیص و ارائه توضیحات نحوه مصرف داروهای منزل یا همان بهترین برنامه ممکن برای ترخیص دارویی (BPMDP).

برای انجام یک مصاحبه حرفه‌ای در تلفیق دارویی بهتر است این فرایند را به چند قسمت تقسیم کنیم و مرحله به مرحله آن را پیش ببریم. مراحل چنین مصاحبه‌ای را می‌توانیم به این شکل در نظر بگیریم:

آن‌چه در ادامه می‌خوانید:

پیش از مصاحبه

شاید یکی از تکنیک های مصاحبه با بیمار این باشد که تا جای ممکن، از جواب‌های بیمار شوکه نشویم و تعجب نکنیم. این جا خوردن، می‌تواند برای بیمار ناخوشایند باشد و تسلط ما را بر اوضاع زیر سوال ببرد. دانستن اطلاعات اولیه از بیمار، غیر از فایده‌ی اشراف نسبی به وضعیت داروهای او، باعث می‌شود حدس بزنیم با چه لحنی با او صحبت کنیم؛ مثلا لحن صحبت با بیماری که زایمان موفق داشته در مقایسه با بیماری که متاسفانه نوزادش مرده به دنیا آمده قاعدتا نباید یکی باشد.

بنابراین توصیه می‌شود که در مرحله پیش از مصاحبه، پرونده بیمار بررسی شود و این اطلاعات به دست بیاید:

در برخی موارد، ممکن است نام خانوادگی بیمار به گوش ما آشنا نباشد؛ در این صورت ترجیحا تلفظ صحیح آن را قبل از رفتن به سوی بیمار از پرستاران بپرسیم.
از برگه ارزیابی اولیه بیمار، اطلاعات کلی مربوط به شرح حال بیمار را ببینیم و ترجیحا در فرم تلفیق دارویی یادداشت کنیم. لازم است یک دید کلی از بیمار، بیماری او و داروهای مصرفی‌اش داشته باشیم.
در صورت امکان، سطح سواد بیمار را – اگر در پرونده ثبت شده – ببینیم و براساس آن در مورد نحوه صحبت با او و استفاده از اصطلاحات تخصصی تصمیم بگیریم.
معمولا غیر از داروساز، چندین دکتر یا مشاور دیگر بر بالین بیماران حاضر می‌شوند؛ با توجه به اینکه هر کدام معمولا با پرونده و بیمار کار دارند، برای جلوگیری از ایجاد صف(!) سعی کنید زمان مناسب خودتان را برای انجام تلفیق دارویی پیدا کنید.

شروع مصاحبه با بیمار

زمان مناسبی را برای مصاحبه با بیمار در نظر بگیرید. در صورتی که حدس زدید یک بیمار در شرایط مناسبی برای مصاحبه نیست – مثلا در حال رفتن به سرویس بهداشتی است، یا دارند پانسمانش را عوض می‌کنند یا دارد به نوزاد شیر می‌دهد – اگر قرار است چند بیمار را ببینید، ترجیحا مصاحبه با این بیمار را به بعد از دیگران موکول کنید. هر زمان که احساس کردید بیمار آماده مصاحبه است، در بزنید و اعلام کنید که آمادگی داشته باشند. بعد از اینکه از شما دعوت کردند که داخل اتاق شوید، به این موارد دقت کنید:

چون ممکن است که گاهی اوقات، اتاق بیماران جابه‌جا شود، برای اینکه مطمئن شوید که با بیمار درستی صحبت می‌کنید اطلاعات هویتی او را تایید کنید. مثلا – بعد از سلام و احوال‌پرسی – بگویید «لطفا اسم کامل خودتون رو بفرمایید.»
اسم کامل از این جهت مهم است که شاید بعضی از بیماران تشابه اسمی داشته باشند و این موضوع اشتباه یا خللی در جمع‌آوری اطلاعات ایجاد کند.
بعد خودتان و کاری را که قرار است انجام دهید معرفی کنید. مثلا بگویید «دکتر طاهری هستم، داروساز بیمارستان؛ و می‌خوام پرونده‌ی شما رو از لحاظ دارویی بررسی کنم. برام مهمه که مطمئن بشم اطلاعات دارویی پرونده شما درسته. ممکنه بعضی از سوالایی که ازتون می‌پرسم تکراری باشه، ولی لطفا جواب بدین.»
ترجیحا بپرسید الان زمان مناسبی برای صحبت کردن هست یا نه؛ معمولا اکثر بیماران جواب مثبت می‌دهند.

میانه‌ی مصاحبه با بیمار

در این قسمت، که هدف آن کسب اطلاعات در مورد شرح حال دارویی بیمار است، دقت کنید که از نحوه پرسیدن سوال‌هایتان، نه‌تنها احساس شرم و ناراحتی در بیمار ایجاد نشود (+)، بلکه به شما اعتماد کند.

در این مرحله سعی کنید:

با بیمار تماس چشمی مناسب داشته باشید.
داشتن لبخند و القای حس خوب، سختی‌های حضور بیمار را در بیمارستان کمی قابل تحمل‌تر می‌کند.
هر از گاهی میان جمله‌هایتان، نام خانوادگی او را با پیشوند آقا یا خانم صدا کنید.

تا جای ممکن سعی کنید سرعت صحبت کردنتان را با سرعت صحبت کردن بیمار هماهنگ کنید. اگر سریع‌تر از او حرف بزنید، احساس اینکه می‌خواهید این فرایند را از سرتان باز کنید – یا شاید دستشویی دارید! – در بیمار ایجاد می‌شود. اگر کندتر هم حرف بزنید ممکن است حوصله‌اش سر برود.
حتی اگر متوجه شدید که بیمار جواب نامربوطی می‌دهد یا اصلا خاطره‌ای بی‌فایده تعریف می‌کند، میان حرف‌های او نپرید و بعد از پایان صحبتش به حرف خودتان ادامه دهید.
اگر بیمار توجه نمی‌کرد و یا این مصاحبه را جدی نمی‌گرفت، یا مثلا هنگام صحبت، بدون نگاه کردن به شما با گوشی‌اش مشغول بود، اهمیت این فرایند را برایش توضیح دهید؛ قاطعانه و البته محترمانه، از او بخواهید حواسش را به شما بدهد.
بر اساس برآوردی که از سطح سواد و تحصیلات بیمار دارید، واژگان تخصصی را انتخاب کنید. مثلا خیلی از بیماران با واژه‌ی فاویسم آشنایی ندارند، چه برسد به نقص آنزیم G6PD. همین‌طور معنی واژه‌های نارسایی کلیوی یا کبدی برای بعضی افراد مبهم است. در عوض، می‌توانید بپرسید «مشکل کلیه یا کبد نداشتید؟» یا «کلیه و کبدتون سالمه؟»
در اتاق‌های دو یا سه‌تخته، سوال در مورد سابقه مصرف الکل، سیگار یا مواد مخدر را طوری بپرسید که موجب جلب توجه دیگران نشود. در صورتی که جواب بیمار به این سوالات مثبت بود، خودتان هم واکنش بدی نشان ندهید.
در بعضی موارد نیاز است که سوال خود را به شکل باز بپرسید و نه بسته. مثلا بپرسید نحوه‌ی مصرف این دیسک رو به من توضیح می‌دید؟
اگر بیمار نسخه الکترونیک قبلی دارد، ترجیحا آن را چک کنید و در مورد مصرف اقلام آن‌ها از بیمار سوال کنید.
در صورتی که همراه بیمار نیز در اتاق حاضر است، تمام توجه خود را معطوف به بیمار نکنید و سعی کنید سهمی از نگاه‌هایتان را هم به همراه او بدهید و بعضی سوالات کلی را وقتی به او نگاه می‌کنید بپرسید. اگر بیمار کودک بود یا توانایی تکلم نداشت، باز تمام نگاه خود را به همراه ندوزید و چند وقت یک بار با بیمار هم تماس چشمی داشته باشید.
در صورتی که کیسه داروهای بیمار در کنار اوست، داروها را به تفکیک با بیمار چک کنید. گاهی اوقات دستور اشتباهی روی بعضی از داروهای کیسه دارویی نوشته شده یا بیمار، دیگر بعضی از آنان را مصرف نمی‌کند. در این موارد باید با ثبت دقیق اقلامی که بیمار واقعا مصرف می‌کند، جلوی مغایرت های دارویی را بگیریم. [انواع مغایرت‌های دارویی (Discrepancy)]
گاهی اوقات بیمار یا همراهی که کنار اوست، اطلاعات کافی از داروهای مصرفی ندارد؛ در این صورت بپرسید که آیا کسی هست که بتواند از او در مورد داروهای قبلی بیمار راهنمایی بگیرید؟ ممکن است بگویند کیسه داروها در منزل است و از کسی در منزل بخواهند که عکس آن‌ها را بفرستد. یا بگویند فرد خاصی مثلا همسر یا دختر بیمار اطلاع کافی دارد؛ در این صورت با او به شکل تلفنی صحبت کنید. [تلفیق دارویی تلفنی]
در نهایت تمام اطلاعات را طبق راهنمای تکمیل فرم تلفیق دارویی پر کنید.
در صورتی که تلفیق ترخیص را انجام می‌دهید، داروهای بیمار را در این مصاحبه به بیمار توضیح دهید.

پایان مصاحبه با بیمار

در این مرحله:

به بیمار اطمینان دهید که وضعیت دارویی او تحت کنترل است.
از او بپرسید که هنوز سوالی در مورد داروها دارد یا نه. اگر سوال دارویی داشت جواب دهید و اگر سوالی داشت که ارتباط مستقیمی با داروها نداشت، تا جای ممکن جواب ندهید و بگویید من صلاحیت پاسخگویی به این سوال را ندارم.
ترجیحا بگویید اگر نکته‌ای مانده بود و بعدا به یادتان افتاد یا سوالی داشتید از من بپرسید. مجموعه داروساز بیمارستانی، قسمت دایرکت پیج اینستاگرام خود را به همین منظور اختصاص داده است.
در نهایت از اینکه بیمار وقت خود را در اختیارتان قرار داده تشکر کنید.