داروهای کاهنده آستانه تشنج

تشنج چه زمانی رخ می‌دهد؟

با کمی ساده‌سازی می‌توان گفت هنگامی که میزان فعالیت تحریکی ناشی از گلوتامات بر میزان فعالیت مهاری ناشی از گاما آمینوبوتیریک اسید (گابا) غلبه کند تشنج رخ می‌دهد. این دو نوروترنسمیتر، هر کدام با مکانیسم‌های مختلف موجب این تحریک یا مهار می‌شوند و در حالت عادی تعادلی بین نیروهای گلوتامینرژیک و گابائرژیک وجود دارد.

هر زمان یک محرک – به هر روشی – کاری کند که قدرت تحریکی گلوتامات به میزان ناچیزی بیشتر از قدرت مهاری گابا شود، فرد را در آستانه تشنج قرار داده است. در واقع آستانه تشنج، حداقل قدرت یک محرک برای بروز تشنج است.

این موضوع برای افرادی که سابقه تشنج دارند اهمیت بیشتری دارد. یعنی باید تا جای ممکن نگذاریم آستانه تشنج یک بیمار با سابقه تشنج، کم شود و دوباره در معرض تشنج قرار بگیرد.

کاهش آستانه تشنج توسط داروها به دو شکل اتفاق می‌افتد: غیر مستقیم و مستقیم.

در روش غیر مستقیم، مثلا یک داروی جدید باعث هایپوگلایسمی (کاهش قند خون) می‌شود؛ یا تعادل الکترولیت‌ها را بر هم می‌زند، یا موجب دپرسیون تنفسی شده و یا با داروهای ضد تشنج بیمار، تداخل دارویی ایجاد می‌کند. مواردی از حالات غیر مستقیم عبارتند از مصرف کافئین یا الکل، خوردن بیش از حد یا روزه طولانی، دوش آب داغ، عادت ماهیانه، کمبود خواب، استرس و تغییرات شدید گرما (+).

در روش مستقیم اما این تاثیر مستقیما توسط بعضی داروها بر نوروترنسمیترهای مغز گذاشته می‌شود و افزایش احتمال بروز تشنج را در پی دارد.

اهمیت سابقه تشنج در تلفیق دارویی

طبق آخرین ورژن دستورالعمل تلفیق دارویی، برای اخذ بهترین شرح حال دارویی ممکن (BPMH) این پرسش که «آیا سابقه تشنج داشته‌اید؟» پرسیده نمی‌شود؛ با این حال ما در داروساز بیمارستانی، این سوال را به قسمت بالایی فرم تلفیق دارویی اضافه کرده‌ایم. 

بروز مجدد تشنج در یک بیمار، به فاکتورهای متعددی بستگی دارد و مصرف داروهای کاهنده آستانه تشنج، گاهی اوقات به‌تنهایی تاثیر زیادی ندارد (+). با این حال خوب است اگر در بیمارانی که سابقه تشنج دارند، حواسمان به این داروها باشد.

لیست داروهای کاهنده آستانه تشنج

منابع مختلف، لیست‌های نسبتا متنوعی در این زمینه معرفی کرده‌اند (+/+/+).

با این حال، لیستی مختصر و مفید به همراه توضیحات مناسب از طرف دانشگاه لندن و بیمارستان‌های سنت جورج ارائه شده که لیست ارزشمندی است (+):