هر بیمارستان مطابق نیازهای اختصاصی خود، مجموعه‌ای از داروها را به‌عنوان فرمولاری بیمارستان – یعنی داروهای قابل استفاده برای خود – تعیین می‌کند و کاری به انبوه داروهای دیگر موجود در بازار ندارد. همان‌طور که یک فروشگاه محلی براساس حرفه‌ی تخصصی خود، ظرفیت فروشگاه و نیازهای منطقه، کالاهای محدود و مشخصی را خریداری و عرضه می‌کند، داروخانه‌های بیماستان‌ها هم تا حدی همین کار را می‌کنند.
فرمولاری بیمارستان چیست؟
واژه‌ی فرمولاری قدمتی چندصدساله دارد و به‌معنای کتابی حاوی مجموعه‌ای از فرم‌هاست (+/+). در مورد بیمارستان، منظور از چنین کتابی، کتابی است که داروهای قابل قبول جهت استفاده در بیمارستان را فهرست کرده‌است. ممکن است به‌جای فرمولاری، با واژه‌های «فرمولری بیمارستان» یا «فارماکوپه بیمارستان» هم روبه‌رو شوید که شکل دیگری از همین عبارت هستند.
چرا با وجود دارونامه رسمی کشور، باز بیمارستان‌ها فرمولاری دارند؟
به‌منظور مدیریت دقیق‌تر و موثرتر داروهای بیمارستان – هم در زمان سفارش دارو، هم انبارگردانی، هم مدیریت موجودی، هم آگاهی پزشکان از داروهای موجود و هم آموزش پرسنل جهت نحوه استفاده از داروهای خاص – لازم است به‌جای انبوه داروهایی که در دارونامه رسمی کشور وجود دارد، لیست محدودتری در بیمارستان استفاده شود. این لیست باید قابل دسترسی برای تمام پرسنل ذی‌ربط بیمارستان، از جمله پزشکان و پرستاران باشد. پیش‌تر، دفاتر فرمولاری به‌شکل فیزیکی وجود داشت و الان عمدتا بر روی سیستم‌های کامپیوتری بیمارستان‌ها وجود دارد.
روش حذف و اضافه دارو در فرمولاری
حذف دارو از فرمولاری به‌ندرت پیش می‌آید. اما در مورد بعضی داروها که به‌شکل جهانی از بازار فراخوانی می‌شوند – مانند رانیتیدین – بعضی بیمارستان‌ها اقدام به حذف این دارو از فرمولاری خود کردند.
برای افزودن داروی جدید به فرمولاری هم معمولا هر بیمارستان یک فرم تعریف کرده‌است. فرایند به‌این شکل است که یکی از پزشکان بیمارستان، براساس نیاز به یک داروی تخصصی جدید یا به‌دلیل کمبود مقطعی یکی از داروهای موجود، فرم افزودن داروی جدید را پر می‌کند. در ادامه این فرم جهت تایید، به کمیته دارو و درمان برده می‌شود و در صورت تایید، فرمولاری جدید به اطلاع افراد ذی‌ربط رسانده می‌شود.
بازنگری فرمولاری – با توجه به شرایط روز و نوآوری‌های دارویی حال حاضر – لازم است هر سه ماه یک بار یا حتی زودتر انجام شود.
فرمولاری حاوی چه اطلاعاتی است؟
معمولا نام ژنریک دارو، نام تجاری دارو (در صورت لزوم)، شکل دارویی، ATC Code (کدی که WHO برای هر دارو براساس دسته‌ی دارویی آن مشخص می‌کند.)، دسته دارویی و ستونی برای توضیحات، در فرمولاری وجود دارد. در انتها باید گفت که فرمولاری جهت داروها تعریف می‌شود و شامل مکمل‌ها و تجهیزات دارویی نمی‌شود.
ترتیبی که «داروساز بیمارستانی» برای خواندن مطالب سری «کمیته‌های دارویی بیمارستان» به شما پیشنهاد می‌دهد:
① هر کدام از این افراد در بیمارستان چه کار می‌کنند؟
② چند توصیه برای بهبود کیفیت برگزاری کمیته های بیمارستان
③ معرفی کمیته دارو و درمان بیمارستان